Mieszkanie Plus to zysk dla całego rynku

Jednym z elementów programu Mieszkanie Plus jest zaproponowana przez rząd likwidacja użytkowania wieczystego. W praktyce oznacza ona, że po okresie najmu z docelowym dojściem do własności mieszkańcy staną się nie tylko właścicielami lokali, ale także gruntu – mówi w rozmowie z „GPC” wiceminister inwestycji i rozwoju Artur Soboń.
Dlaczego likwidacja użytkowania wieczystego jest tak ważna?
Gdyby nie ustawa, zawsze bylibyśmy tylko użytkownikami wieczystymi. Gdybyśmy płacili nadal użytkowanie wieczyste, to płacilibyśmy je w nieskończoność. Bo wbrew temu, jak sobie pewnie niektórzy wyobrażają, jego się nie spłaca. Od stycznia 2019 r. rozpocznie się proces rezygnacji z użytkowania wieczystego. Ustawa przekształceniowa jest elementem planu mieszkaniowego Prawa i Sprawiedliwości. Pierwszy krok dotyczy 2,5 mln ludzi, którzy dzisiaj są właścicielami domów i jednocześnie użytkownikami wieczystymi gruntów. Kolejnym krokiem będzie likwidacja użytkowania wieczystego systemowo, w ogóle dla wszystkich innych terenów. Każdy, kto jest użytkownikiem wieczystym gruntu i właścicielem mieszkania, nie musi robić nic. Taka osoba 1 stycznia w przyszłym roku stanie się automatycznie właścicielem gruntu przynależnego do jego domu czy mieszkania. Cała operacja musi być sfinalizowana w formie wpisu do księgi wieczystej. W związku z tym osoba, która co roku płaciła za użytkowanie wieczyste, otrzyma z samorządu albo skarbu państwa zaświadczenie. Co roku w październiku, listopadzie i grudniu polskie rodziny były zaskakiwane niespodziewanymi i często bardzo dużymi podwyżkami opłat za użytkowanie wieczyste gruntów pod swoimi domami i mieszkaniami. Wcześniejsza ustawa o przekształceniu uzależnia fakt przekształcenia od zgody współużytkowników, co w wypadku np. dłuższego wyjazdu zagranicznego czy nieprzeprowadzonej sprawy spadkowej praktycznie uniemożliwiało załatwienie sprawy. Chcemy zwiększyć bezpieczeństwo polskich rodzin i likwidujemy przekształcenie dla gruntów wykorzystywanych na cele mieszkaniowe. Dla gruntów komercyjnych nie jest to proste, bo musimy uwzględnić przepisy o pomocy publicznej i to wymaga uzgodnień z Komisją Europejską.
Co daje mieszkańcom, co przedsiębiorcom, a co najemcom uczestnictwo w programie?
To od dawna oczekiwane rozwiązanie problemu, czego możemy się spodziewać po okresie użytkowania wieczystego. To dla mieszkańców uwłaszczenie na działkach, na których stoją ich domy, a państwo lub samorząd były właścicielem gruntu. Z tego rozwiązania częściowo skorzystają także przedsiębiorcy, którzy mają lokale w budynkach mieszkalnych. Takie nieruchomości też będą podlegały ustawowemu przekształceniu, pod warunkiem że cel mieszkaniowy dominuje. Dla tych, którzy wynajmują mieszkania w programie Mieszkanie Plus, oznacza to, że po okresie najmu z docelowym dojściem do własności staną się nie tylko właścicielami mieszkań, ale także gruntu (lub udziału w części gruntu). W programie Mieszkanie Plus to państwo bierze na siebie ryzyko związane z kredytem, to ono pożycza pieniądze. To może być alternatywa dla wielu Polaków wobec wieloletniego kredytu hipotecznego. To program, z którego skorzystają wszyscy. Tworzy on ramy prawne do tego, żeby w Polsce było więcej mieszkań – w tym tych dostępnych cenowo. Chodzi o to, żeby wykorzystać zasoby, które mamy, na przykład grunty państwowe, pod zasoby mieszkaniowe.
W miejscach, w których będziemy budować, w wielu przypadkach wprowadzimy konkurencję. Dzięki temu będą mniejsze marże i ten, kto zamierza kupić lokal od dewelopera na rynku, też skorzysta z tego programu, bo będzie miał bardziej rozbudowaną konkurencję. Jestem przekonany, że udział państwa na tym rynku ma głęboki sens i skorzystają z tego wszyscy.
Jaki jest harmonogram wprowadzania zmian legislacyjnych?
Ustawa o przekształceniu już obowiązuje, a przekształcenie rozpocznie się 1 stycznia 2019 r. Teraz parlament pracuje nad jeszcze kilkoma zmianami, które umożliwią przedsiębiorcom wybór sposobu płatności opłaty przekształceniowej w ratach, tak aby obowiązek zapłaty
– ewentualnego rozliczenia pomocy publicznej – nie powstawał w momencie sprzedaży prawa użytkowania wieczystego nabywcom wybudowanych mieszkań.
Czy wiąże się to z dodatkowymi obowiązkami, opłatami itp.?
Chcąc wprowadzić rozwiązanie niebudzące wątpliwości konstytucyjnych, musieliśmy wprowadzić odpłatność za przekształcenie i dać samorządom prawo ustalenia swoich bonifikat za jednorazową spłatę. Na gruntach skarbu państwa są ustawowe bonifikaty i zachęcamy samorządy do tego, by ustalały nie gorsze bonifikaty niż na gruntach skarbu państwa. To istotne, bo ok. 2 mln użytkowników będzie oczekiwać odpowiednich bonifikat od samorządów, a tylko ok. 500 tys. będzie mogło skorzystać z bonifikat na gruntach skarbu państwa. Dlatego od lipca apelujemy do samorządów o szybką pracę nad uchwałami w sprawie bonifikat.
Wprowadzane zmiany to ogromna operacja, czy nie będzie zamieszania w urzędach, wydziałach ksiąg wieczystych?
Ustawą przeznaczamy znaczne środki na wsparcie wydziałów ksiąg wieczystych w sądach, żeby wpisy własności były dokonywane maksymalnie szybko. Ale podstawą wpisów będą zaświadczenia z urzędów, więc wszyscy powinniśmy dopingować nasze urzędy do sprawnego wydawania zaświadczeń.
Kto jest właścicielem gruntów pod budowę mieszkań plus? Jak najemcy (potencjalni właściciele lokali) będą dochodzić do (współ)własności gruntów?
Mieszkanie Plus powstaje w formie oczekiwanej przez lokalny samorząd. W Jarocinie to docelowo ponad
350 domów, które zawsze będą na wynajem – nie ma tam opcji dochodzenia do własności. Ale może być i tak, że Mieszkanie Plus powstanie na gruncie samorządowym oddanym w użytkowanie wieczyste, a najemcy z opcją dojścia do własności staną się właścicielami lub współwłaścicielami takiej działki po okresie spłaty. Zawsze to podkreślamy – postawiliśmy na partnerską współpracę z samorządami. W programie Mieszkanie Plus bardzo dużo zależy od samorządu: od kryteriów dopłat do czynszów, które będziemy wypłacać od 1 stycznia 2019 r., przez wybór lokalizacji i sprawny nabór chętnych na Mieszkanie Plus, po możliwość wykreowania nowych dzielnic mieszkaniowych i nowego oblicza gminy – jak będzie w przypadku największych projektów realizowanych z udziałem PFR Nieruchomości. Mieszkanie Plus to zysk dla całego rynku mieszkaniowego. Nie tylko oczekujących na mieszkania i firm, ale także dla samorządów, które dotychczas borykały się z problemem lokali dla swoich mieszkańców.
Artykuł powstał we współpracy z PFRN