Jan Olszewski. Szkic arcypolski

Jan Olszewski był Polakiem dwóch tradycji, zbyt łatwo w naszych dziejach sobie przeciwstawianych. Z jednej strony był człowiekiem romantycznego patriotyzmu, z drugiej – pozytywistycznej pracy u podstaw. To pierwsze kojarzymy z gorącym sercem, które stawia polskie sprawy ponad wszystko – wbrew przeciwnościom losu. Grzechami tej postawy bywają słomiany zapał i patriotyzm uczuć, które gubią się w działaniu. Druga postawa wiąże się z konkretną społecznikowską aktywnością, wymagającą solidnego wysiłku oraz racjonalnej kalkulacji możliwych zysków i strat. Ale niektórych intelekt zwiódł na manowce i uczynił zakładnikami naszych zaborców oraz namiestników, a krzątanina przy większych i mniejszych sprawach kazała im zobojętnieć na polską wolność. W życiu premiera Olszewskiego wygrały dobre strony