Władcy tego świata

Sceny z Korei Północnej, które niedawno oglądaliśmy, każą się zastanawiać nad tym, jak głęboko mogą upodlić człowieka systemy polityczne. Oto bowiem w kraju, w którym na 23 mln mieszkańców 1,2 mln jest przymusowo wcielonych do armii, setki tysięcy są więzione w obozach koncentracyjnych, a miliony głodują, w jednej z najkrwawszych i najbardziej okrutnych dyktatur, jakie znała historia, zobaczyliśmy łzy i demonstracje rozpaczy po śmierci władcy. Przypomniało to podobne sceny, które rozgrywały się, gdy umarł Stalin. Ale takich „ukochanych wodzów narodu” było w historii więcej. Ubóstwienie przywódców znała już starożytność. Pamiętamy wszyscy boskie tytuły rzymskich cezarów, którzy jednak, z właściwym Rzymianom rozsądkiem, nie traktowali się do końca poważnie w roli bogów. Już wtedy