​Kiedy lokaje niszczą rewolucje

  Dlaczego rewolucja Mahatmy Gandhiego była pokojowa, a rewolucja bolszewicka ociekała krwią? Powód był dość prosty: Gandhi był pacyfistą, a Lenin mordercą. Rewolucje wybuchają, bo istnieje potencjał rewolucyjny, ale to, jak przebiegają, zależy od ich uczestników, szczególnie przywódców i rewolucyjnych elit. Jeżeli rewolucji dokonują ludzie prawi, wierzący w zasady, to na ogół powoduje ona podciągnięcie norm społecznych i zostawia po sobie, nawet w razie klęski, mocne przesłanie moralne. Rewolucja robiona przez geszefciarzy, lokajów i zdrajców zwykle wraca do punktu wyjścia i odbiera nadzieję na lepszą przyszłość. Nie można dokonywać dobrych zmian złymi ludźmi. Szczególnie nie można tego robić, jeżeli liczy się na społeczną mobilizację. Ludzie mogą umierać za swoich przywódców, gdy