Księga rodowodowa żubrów
Poznajcie historie zwierząt z Puszczy Białowieskiej, bądźcie z nami - www.Puszcza.TV
Na całym obszarze Puszczy Białowieskiej (po stronie polskiej i białoruskiej) żyje obecnie najliczniejsza wolna populacja żubrów na świecie. Ale stada tych zwierząt można spotkać też w innych częściach Polski, a także w niektórych krajach Europy, Azji i Ameryki Północnej. O tym, gdzie na świecie żyją żubry i jaka jest ich populacja, można się dowiedzieć z cyklicznie wydawanej od 1932 r. „Księgi rodowodowej żubrów” („KRŻ”).
Każdego roku, po zebraniu aktualnych informacji od wszystkich hodowców żubrów na świecie, publikowane są dane o stanie tych zwierząt. Ze statystyk opublikowanych w ostatniej „Księdze” wynika, że pod koniec 2019 r. na świecie żyło w sumie 8461 żubrów, w tym 1738 w hodowlach zamkniętych (ośrodkach hodowlanych, ogrodach zoologicznych, prywatnych zwierzyńcach i inneych),
479 w hodowlach półwolnych (dużych, ogrodzonych terenach, gdzie nie ma możliwości rozróżniania poszczególnych zwierząt) oraz 6244 w hodowlach wolnych. Większość stad żubrowych znajduje się w Europie. Jedna hodowla jest w Kanadzie, dwie w Indonezji, po jednej w Azerbejdżanie, Kazachstanie i Tadżykistanie oraz kilka w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.
W Polsce doliczono się 2269 żubrów, z czego
221 żyło w hodowlach zamkniętych, a 2048 w hodowlach wolnych, gdzie zwierzęta żyją we właściwych dla nich ekosystemach leśnych. Obecnie w naszym kraju mamy sześć takich stad. Są to: Puszcza Białowieska (770 żubrów), Bieszczady (668), stado zachodniopomorskie (305), Puszcza Knyszyńska (184), Puszcza Borecka (112) i Puszcza Augustowska (9).
Narodziny żubrów bliźniaków
„Księga rodowodowa żubrów” to kompletna baza danych, zawierająca pełną informację o wszystkich hodowanych na świecie żubrach od czasów sporządzenia pierwszego spisu rodowodowego. W jej ostatniej edycji można np. znaleźć informację o narodzinach żubrów bliźniaków w ogrodzie zoologicznym w Mińsku na Białorusi. Urodzonym w lipcu ub.r. dwóm samcom nadano imiona Busha i Bujasha. Zdarzenie to jest warte szczególnego odnotowania, gdyż żubrzyce bardzo rzadko rodzą bliźnięta. W „KRŻ” zanotowano zaledwie 4 takie przypadki. W 2010 r. taki poród miał miejsce w słowackiej hodowli Topol’čianky (bliźniaki przeżyły zaledwie kilka miesięcy), w 2012 r. w szwedzkiej hodowli Eriksberg (zwierzęta żyją do dzisiaj), a w 2018 r. w półwolnej czeskiej hodowli Milovice i ostatnio w Mińsku. Jednak tylko w mińskim zoo urodziły się dwa samce, we wszystkich bowiem pozostałych przypadkach żubrzyce rodziły cieliczki (samice).
Podstawą działalności „KRŻ” są stałe kontakty i ścisła współpraca ze wszystkimi hodowcami (właścicielami) żubrów na świecie. Dzięki temu istnieje bieżący przepływ informacji o poszczególnych zwierzętach i możliwe jest sporządzanie raportów o stanie liczebnym zagrodowych i wolnych stad na koniec każdego roku. Funkcje informacyjne „Księgi” ostatnio rozszerzają się o doradztwo w zakresie sprzedaży lub wymiany zwierząt między hodowlami w skali światowej. Zadanie to staje się ważne w ostatnim okresie w związku z postępami hodowli żubrów w poszczególnych ośrodkach i wynikającej stąd konieczności rozładowania zagęszczeń w stadach żyjących w zagrodach o ograniczonej powierzchni.
Trochę historii
Publikację „Księgi rodowodowej żubrów” zapoczątkowało Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra (MTOŻ), które zostało utworzone w 1923 r. w Berlinie. W powstaniu tej organizacji ważną rolę odegrali Polacy, jej inicjatorem był polski delegat na paryski Kongres Ochrony Przyrody Jan Sztolcman. Pierwszy zeszyt „KRŻ”, pod redakcją Goerda von der Groebena, opublikowany został w 1932 r. Istotą „KRŻ” jest rejestracja wszystkich żubrów czystej krwi w celu restytucji tego gatunku na bazie czystych genetycznie osobników. W szczególności chodzi o eliminację zwierząt, które mają cechy bizona amerykańskiego, pokrewnego gatunku, łatwo krzyżującego się z europejskim żubrem. W „Księdze” notuje się udokumentowane potomstwo czystych żubrów oraz od wielu lat coroczny światowy stan tych zwierząt.
Historia „KRŻ” dosyć dokładnie opisana jest na stronie internetowej Białowieskiego Parku Narodowego. Z zamieszczonej tam informacji wynika, że do wybuchu II wojny światowej ukazały się jeszcze 2 zeszyty „KRŻ”, zredagowane przez dr Ernę Mohr, znaną badaczkę ssaków pracującą w Muzeum Zoologicznym w Hamburgu. Natomiast podczas wojny naziści dopuścili się licznych fałszerstw w dziedzinie rejestracji rodowodowej żubrów. Dr Mohr, która nie zgadzała się z tymi praktykami, została pozbawiona przez faszystowskie władze stanowiska redaktora „Księgi”. Jednak prywatnie, wykorzystując swoje dobre kontakty z wieloma hodowcami, nadal gromadziła informacje o tych zwierzętach.
Po wojnie, podczas Międzynarodowego Zjazdu Dyrektorów Ogrodów Zoologicznych oraz członków Towarzystwa Ochrony Żubra, który odbył się w 1946 r. w Rotterdamie, zdecydowano, aby powierzyć prowadzenie „Księgi rodowodowej żubrów” polskiemu oddziałowi MTOŻ, na czele którego stał dr Jan Żabiński, dyrektor Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego. W ten sposób redakcja „KRŻ” znalazła się w Polsce, jej pierwszym redaktorem został zaś właśnie dr Żabiński. Nowa redakcja „KRŻ” publikowała co 2 lata dane o żubrach na świecie, wykorzystując materiały nadsyłane z zachodniej Europy przez dr Ernę Mohr, a z ZSRR opracowane przez dr. Mikhaila Zablotskiego.
Redakcja w Białowieży
Po wojnie dr Mohr zdecydowała, aby materiały o żubrach, które gromadziła przed wojną i w czasie wojny, zostały przekazane polskiej redakcji „KRŻ”. Jednak kontakt z państwami zza tzw. żelaznej kurtyny nie był łatwy i długo trwało, nim udało się te archiwalne materiały przywieźć do Polski. Dr Mohr już nie doczekała tego momentu, gdyż zmarła w 1968 r. Jej wolę wypełniła jej siostra Meta Schaubach, z którą spotkał się w Berlinie Zachodnim sekretarz redakcji dr Jan Raczyński. W 1970 r. materiały dotarły do Polski i obecnie znajdują się w redakcji Berlinie Zachodnim w Białowieży. Dr Jan Żabiński pełnił funkcje redaktora Berlinie Zachodnim aż do swojej śmierci, czyli do roku 1974. W następnych latach redakcja Berlinie Zachodnim kilkukrotnie zmieniała swoją siedzibę, aby ostatecznie w 1991 r. znaleźć się w Białowieskim Parku Narodowym. Od tego czasu do dzisiaj stanowisko redaktora KRŻ obejmuje dr Jan Raczyński.
Wszystkie powojenne zeszyty „Księgi Rodowodowej Żubrów” wydane w Polsce można znaleźć na stronach: www.krz.bpn.com.pl (wersja polskojęzyczna) oraz www.ebpb.bpn.com.pl (wersja anglojęzyczna).
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Fundacja Niezależne Media.
SUBSKRYBUJ aby mieć dostęp do wszystkich tekstów gpcodziennie.pl
GPC miesięcznie
50,00 złMiesięczny dostęp do wszystkich treści serwisu gpcodziennie.pl.
Masz już subskrypcję? Zaloguj się
- Możliwość odsłuchiwania artykułów gdziekolwiek jesteś [NOWOŚĆ]
- Dostęp do wszystkich treści bieżących wydań "Gazety Polskiej Codziennie"
- Dostęp do archiwum "Gazety Polskiej Codziennie"
- Dostęp do felietonów on-line
* Masz pytania odnośnie subskrypcji? Napisz do nas prenumerata@gpcodziennie.pl
W tym numerze
-
To absurdalny, zły pomysł. Oznacza, że rodzice i pedagodzy przestaną mieć wpływ na to, kto będzie dyrektorem szkoły. Oznacza też rezygnację państwa z wpływu na to, jak będzie wyglądała...
To będzie test rządu w sprawie Zielonego Ładu
W przyszłym tygodniu na Radzie Europejskiej ma stanąć projekt rozporządzenia o odtwarzaniu przyrody. Według RMF FM, jeżeli Polska zmieni swoje zdanie i nie zagłosuje przeciw, to...Mandat do agresywnej rosyjskiej polityki wobec Ukrainy i Zachodu
W wyborach prezydenckich Władimir Putin otrzymał prawie 88 proc. poparcia. Jak zauważa Grzegorz Kuczyński, tym wynikiem chciano zaprezentować brak alternatywy dla rządów Putina. – Władze na...Najpierw definicje, a potem podatek katastralny
Ministerstwo Finansów pracuje nad nową definicją budowli w podatku od nieruchomości oraz ujednoliceniem opodatkowania garaży w budynkach wielomieszkaniowych. Przygotowywany jest katalog...Wolfgang hipis Mozart
„Cosi fan tutte” w Teatrze Wielkim Operze Narodowej w Warszawie w reż. Wojciecha Farugi przeniesione zostało w czasy rewolucji seksualnej w USA. Ciekawe, bo przecież w ...Polka dominatorka
Iga Świątek umocniła się na prowadzeniu w światowym rankingu tenisistek. Polka po zwycięstwie w turnieju w Indian Wells powiększyła przewagę nad drugą w zestawieniu, Białorusinką...