FUNDUSZ TRÓJMORZA NA OSI PÓŁNOC–POŁUDNIE

Po dwóch latach od inauguracji, mimo okresu pandemii, Fundusz Trójmorza osiągnął wymierne rezultaty swojej działalności. To 10 inwestorów, blisko miliard euro zgromadzonego kapitału i pierwsze trzy inwestycje infrastrukturalne.

Jak poinformował Bank Gospodarstwa Krajowego, współzałożyciel Funduszu Trójmorza, wszystkie inwestycje Funduszu mają charakter transgraniczny, a ich celem jest poprawa infrastruktury na osi północ–południe.

Region Trójmorza szczególnie potrzebuje inwestycji infrastrukturalnych w transport, energetykę i technologie cyfrowe. Potrzebne finansowanie w tych trzech obszarach do 2030 r., jak szacuje ośrodek analityczny SpotData, sięga 600 mld euro.

Inicjatywa Trójmorza

Inicjatywa Trójmorza została powołana w 2015 r. na szczeblu prezydenckim jako platforma współpracy państw położonych między Adriatykiem, Bałtykiem i Morzem Czarnym. Członkami Inicjatywy Trójmorza są: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry. Strategicznym celem inicjatywy jest wzmacnianie spójności Unii Europejskiej poprzez zacieśnienie współpracy infrastrukturalnej, energetycznej i gospodarczej państw Europy Środkowej.

Projekt ma na celu m.in. rozbudowę infrastruktury transportowej, energetycznej i telekomunikacyjnej na linii północ–południe poprzez wspieranie projektów transgranicznych i makroregionalnych o znaczeniu strategicznym dla państw regionu.

Z danych raportu SpotData wynika m.in., że PKB krajów Trójmorza do 2030 r. powinien wzrosnąć o 35 proc. w porównaniu z 2018 r. Ponadto inwestycje infrastrukturalne w Trójmorzu, w dekadzie do 2030 r., powinny wynieść
1,1 bln euro. Udział finansowania rynkowego w inwestycjach infrastrukturalnych, realizowanych przez kraje Trójmorza do 2030 r., powinien zaś wzrosnąć z obecnych
33 proc. do 60 proc.

Fundusz Trójmorza

Fundusz Trójmorza stanowi ekonomiczny wymiar Inicjatywy Trójmorza. Pierwszymi inwestorami Funduszu są instytucje rozwoju z państw Trójmorza.

Mają one wpływ na warunki funkcjonowania Funduszu zapisane w dokumentach założycielskich i sprawują aktywny nadzór inwestorski poprzez uczestnictwo w organach Funduszu. Poza krajami Trójmorza zainwestować
w Fundusz mogą inwestorzy prywatni (np. fundusze emerytalne), międzynarodowi inwestorzy instytucjonalni oraz międzynarodowe instytucje rozwoju.

Docelowy budżet Funduszu planowany jest na 3-5 mld euro. Środki te zostaną zainwestowane w inwestycje o łącznej wartości do 100 mld euro. Wyłanianiem i analizą projektów inwestycyjnych zajmuje się niezależny doradca inwestycyjny Funduszu – firma Amber Infrastructure.

Daszyńska-Muzyczka: Dokonaliśmy pierwszych inwestycji

– Pomimo pandemii, w bardzo krótkim czasie od powołania Funduszu dokonaliśmy pierwszych inwestycji. Pierwszej w październiku 2020 r., a ostatniej w maju tego roku – podkreśla Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego i Przewodnicząca Rady Nadzorczej Funduszu Trójmorza.

Zwraca ona uwagę na fakt, że strategia Funduszu zakłada inwestycje w trzech obszarach: transporcie, energetyce i infrastrukturze cyfrowej. – W każdym z tych sektorów mamy już po jednej inwestycji. Bardzo ważne jest to, że każda inwestycja dotyczy więcej niż jednego państwa. Takie założenie przyjęliśmy w strategii inwestycyjnej Funduszu. Jestem przekonana, że myśląc w ten sposób
– o regionie jako całości, a nie o poszczególnych krajach – jesteśmy w stanie dużo lepiej, efektywniej odpowiedzieć na potrzeby tej części Unii Europejskiej – dodaje Daszyńska-Muzyczka.

Północ–południe zamiast: wschód–zachód

Przez dziesięciolecia inwestycje infrastrukturalne w regionie skupiały się na efektywnym połączeniu Trójmorza z centrami przemysłowymi w Europie Zachodniej. W efekcie  infrastruktura łącząca kraje północne z południowymi (od Estonii po Chorwację) ma wiele zaległości. To znacząco obniża konkurencyjność regionu i uniemożliwia pełne wykorzystanie geograficznego potencjału, jakim jest położenie między trzema morzami: Adriatyckim, Bałtyckim i Czarnym.

W maju 2021 r. Fundusz dokonał swojej pierwszej inwestycji w sektorze energetycznym i nabył udziały w spółce Enery Development GmbH. Spółka ta ma elektrownie słoneczne w Rumunii, Bułgarii, Czechach i na Słowacji. Dzięki pozyskanym środkom Enery zainwestuje ponad 1 mld euro w transformację energetyczną Trójmorza.

Kolejną inwestycją, tym razem w sektorze infrastruktury cyfrowej, jest budowa największego i najbardziej wydajnego energetycznie centrum danych w regionie bałtyckim. Projekt realizuje estońska spółka Greenergy Data Centers, której cyfrowe rozwiązania dostępne będą nawet dla 12 krajów regionu.

Z kolei pierwszą inwestycją Funduszu w obszarze transportu jest spółka Cargounit – lider rynku wynajmu lokomotyw z siedzibą w Polsce. Z jej lokomotyw (96 elektrycznych i 79 spalinowych) korzystają głównie przewoźnicy z branży petrochemicznej, chemicznej, metalurgicznej, podmioty odpowiedzialne za transport intermodalny oraz przewóz kruszyw. Spółka, która współpracuje z kluczowymi przewoźnikami na europejskim rynku kolejowym, w tym z Orlen KolTrans, Lotos Kolej czy Ciech Cargo, planuje rozszerzenie swojej działalności na kolejne państwa regionu, co pozwoli obniżyć koszty transportu w krajach Trójmorza.

Zwiększenie udziału prywatnego biznesu

Infrastrukturalne potrzeby regionu są znaczące. Jak szacuje Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), wypełnienie połowy luki infrastrukturalnej między regionem a Europą Zachodnią wymaga nakładów w wysokości 3–8 proc. PKB rocznie do 2030 r. Do pokrycia tych wydatków nie wystarczą same  fundusze publiczne i unijne, uzupełnieniem dla nich muszą być środki prywatne. To właśnie przyciągnięcie inwestorów prywatnych do inwestycji infrastrukturalnych było jednym z powodów utworzenia w 2019 r. Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza (Funduszu Trójmorza).

Region Trójmorza to prawie 30 proc. powierzchni Unii Europejskiej i 25 proc. jej mieszkańców. Jednak PKB generowany przez region to zaledwie 14 proc. PKB całej Wspólnoty. Oznacza to, że Trójmorze ma duży potencjał wzrostu. Jednym ze sposobów na realizację tego potencjału jest zwiększanie wymiany handlowej wewnątrz regionu, co wspierać będzie lepsza infrastruktura w regionie. 

– Obecnie w Fundusz zaangażowanych jest 10 inwestorów, większość z nich to regionalne banki rozwoju; jest też pierwszy inwestor prywatny. Liczymy, że prywatnych środków będzie coraz więcej. Prowadzimy rozmowy z inwestorami ze Stanów Zjednoczonych, Japonii, Korei, Australii i Kanady – mówi Beata Daszyńska-Muzyczka. Prezes BGK zaznacza, że projektów jest dużo. Doradca finansowy Funduszu zidentyfikował do oceny już ponad 180 projektów infrastrukturalnych.

Według szacunków m.in. Spotdata udział środków prywatnych w inwestycjach infrastrukturalnych w regionie wynosi obecnie ok. 30–40 proc., podczas gdy na zachodzie Europy jest to 60–70 proc. W dłuższej perspektywie kraje Trójmorza powinny dążyć do osiągnięcia podobnych proporcji.

Szczególną rolę w osiągnięciu tego celu odgrywają państwowe banki rozwoju, które pomagają łączyć finansowanie publiczne i prywatne. Jak zaznacza BGK, Fundusz Trójmorza jest projektem komercyjnym – oprócz zacieśnienia współpracy między krajami oraz poprawy infrastruktury w regionie celem Funduszu jest przyniesienie zysku inwestorom. Bez tego aspektu przyciągnięcie inwestorów prywatnych nie byłoby możliwe.

Kryzys wywołany pandemią może wpływać na zmiany w globalnych łańcuchach dostaw i pozwoli Trójmorzu lepiej spozycjonować się na światowych rynkach. Jednak by w pełni wykorzystać tę szansę i posiadany potencjał, kraje Trójmorza już dzisiaj muszą zwiększyć swoje nakłady na infrastrukturę.

Materiał powstał we współpracy z BGK

Szansa na doścignięcie Europy Zachodniej \ Region Trójmorza to prawie 30 proc. powierzchni Unii Europejskiej i 25 proc. jej mieszkańców. Jednak PKB generowany przez region to zaledwie 14 proc. PKB całej Wspólnoty. Oznacza to, że Trójmorze ma duży potencjał wzrostu. By go zrealizować, potrzebne są jednak inwestycje w infrastrukturę. Wypełnienie połowy luki infrastrukturalnej między regionem a Europą Zachodnią wymaga nakładów w wysokości 3–8 proc. PKB rocznie do 2030 r.